Гісторыя цэнтра

Першым дырэктарам быў прызначаны Туровіч Яўген Адамавіч, старшы навуковы супрацоўнік, кандыдат медыцынскіх навук, урач-хірург, удзельнік Вялікай айчыннай вайны, які меў баявыя і працоўныя ўзнагароды.

З наданнем лабараторыі статусу інстытута актывізавалася праца па ўдасканаленні яго структуры і ўкамплектаванні высокакваліфікаванымі кадрамі. Да 1978 г. дадзеная задача была вырашана. Значная частка навуковых і ўрачэбных кадраў інстытута (124 чалавекі) была падрыхтавана на кафедры ўрачэбна-працоўнай экспертызы і іншых кафедрах інстытутаў удасканалення ўрачоў Мінска, Ленінграда, Масквы. Да гэтага часу спецыялістамі інстытута было абаронена 14 і падрыхтавана да абароны 4 дысертацыі на суісканне вучонай ступені кандыдата медыцынскіх навук. У інстытуце ўжо працавалі 2 доктары і 30 кандыдатаў медыцынскіх навук, больш за 60 урачоў і навуковых супрацоўнікаў, а таксама 335 чалавек старэйшага і малодшага абслуговага персаналу.

Клініка БНДІЭПІН з'яўлялася функцыянальным падраздзяленнем інстытута, базай для выканання навуковых даследаванняў у адпаведнасці з планам навукова-даследчых работ (далей - НДР) інстытута, метадычным і кансультацыйным цэнтрам па ўрачэбна-працоўнай экспертызе ў Беларускай ССР.

Ужо за першае дзесяцігоддзе дзейнасці інстытута быў атрыманы вялікі сацыяльна значны эфект. За першыя дзесяць гадоў у аддзяленні клінікі было шпіталізавана 36230 чалавек, у тым ліку 14990 – з мэтай правядзення даследавання і прыняцця экспертнага рашэння, 21240 чалавек – з мэтай правядзення лячэння і рэабілітацыі.

Наяўнасць добрай матэрыяльна-тэхнічнай базы і высокакваліфікаваных спецыялістаў дазваляла праводзіць да 700 аперацый у год як жыхароў БССР, так і іншых саюзных рэспублік. У отарыналарынгалагічным, афтальмалагічным і хірургічным аддзяленнях клінікі, акрамя экспертнай дзейнасці, актыўна праводзіліся аднаўленчыя і карыгіруючыя аперацыі (усяго 23 віды аперацый).

Інстытут таксама забяспечваў кансультатыўную і арганізацыйна-метадычную дапамогу па пытаннях урачэбна-працоўнай экспертызы і сацыяльна-працоўнай рэабілітацыі інвалідаў жыхарам Літоўскай і Малдаўскай ССР. За гэтыя гады інстытут наведалі дэлегацыіі больш чым з 15 краін свету, супрацоўнікі інстытута вывучалі замежны вопыт і дзяліліся сваім.

Навукова-даследчыя работы выконваліся пераважна ў рамках агульнасаюзнай праблемы «Урачэбна-працоўная экспертыза і сацыяльна-працоўная рэабілітацыя».

Навуковымі падраздзяленнямі інстытута вывучаліся і навукова абгрунтоўваліся ўмовы працы сляпых, асоб з паслабленым зрокам, з паслабленым слыхам, глухіх, якія працавалі ва ўмовах вучэбна-вытворчых прадпрыемстваў, таварыстваў глухіх і сляпых. Асаблівае месца адводзілася на вывучэнне стану працоўнага ўладкавання і прафесійна-тэхнічнага навучання інвалідаў у БССР, правядзенне медыцынскай рэабілітацыі інвалідаў.

Выкананне работ клініка-экспертнага напрамку не абмяжоўвалася толькі ўсталяваннем крытэрыяў працаздольнасці. У адпаведнасці з задачамі, якія стаяць перад БНДІЭПІН, праводзіліся даследаванні, якія маюць вялікую сацыяльную значнасць, якія аб'ядноўваюць у адзіны працэс клініка-экспертную ацэнку стану працаздольнасці інваліда з наступнай распрацоўкай канкрэтных рэабілітацыйных праграм, якія ўключаюць, у першую чаргу, мерапрыемствы па працоўным уладкаванні, прафесійнаму навучанню. Пры выкананні некаторых навуковых тэм прадугледжвалася абследаванне інвалідаў непасрэдна ў вытворчых умовах.

Асаблівае месца ў даследаваннях таго часу займала вывучэнне працаздольнасці і працоўнага ўладкавання інвалідаў Вялікай Айчыннай вайны.

Асноўнымі напрамкамі навуковых даследаванняў у 80-я гады былі наступныя:

• вывучэнне і падрыхтоўка рэкамендацый па прафілактыцы непрацаздольнасці насельніцтва;
• удасканаленне метадаў і форм медычна-працоўнай экспертызы хворых і інвалідаў;
• распрацоўка і ўкараненне метадаў медыцынскай і сацыяльна-працоўнай рэабілітацыі інвалідаў.

У васьмідзясятыя гады ў клініцы БНДІЭПІН актыўна праводзіліся аднаўленчыя і карыгіруючыя аперацыі ў галіне отарыналарынгалогіі, афтальмалогіі і хірургіі; быў створаны і на поўную моц працаваў амбулаторны кансультатыўны цэнтр. Таксама быў створаны шэраг структурных падраздзяленняў, якія забяспечваюць правядзенне медыцынскай рэабілітацыі, у тым ліку ЛФК з эргатэрапіяй, абілітацыі дзяцей і падлеткаў, псіхатэрапіі, працатэрапіі, прафесійнай арыентацыі.

З 1986 г. БНДІЭПІН узначальваў доктар медыцынскіх навук, прафесар Збароўскі Эдуард Іосіфавіч. Інстытутам праводзіліся даследаванні па праблемах прафілактыкі інваліднасці, па пытаннях медычна-працоўнай экспертызы, аднаўленчай хірургіі, сацыяльна-працоўнай рэабілітацыі, захавання працаздольнасці пажылых асоб. Год 1986-ы – знамянальная вяха ў гісторыі інстытута і службы,  – у рэспубліцы была перагледжана канцэпцыя стаўлення да інвалідаў, якая знайшла адлюстраванне ў пастанове Савета Міністраў БССР ад 21.11.86 г. №349 “Аб удакладненні напрамкаў навуковай дзейнасці Беларускага НДІ экспертызы працаздольнасці і арганізацыі працы інвалідаў Міністэрства сацыяльнага забеспячэння БССР”. У аснову дзяржаўных мер у адносінах да інвалідаў былі пакладзены найважнейшыя прынцыпы, сфармуляваныя ў сусветнай праграме дзеянняў у дачыненні да інвалідаў, прынятай Арганізацыяй Аб'яднаных Нацый на 1982-1992 гг., –  прафілактыка інваліднасці і рэабілітацыя хворых і інвалідаў з мэтай іх сацыяльнай інтэграцыі.

Дзевяностыя гады – перыяд станаўлення і развіцця дзяржаўнай сістэмы мер па папярэджанні інваліднасці і рэабілітацыі інвалідаў, па навукова-арганізацыйным і метадычным забеспячэнні гэтага напрамку дзяржаўнай палітыкі. У 1991 г. быў прыняты Закон «Аб сацыяльнай абароне інвалідаў у Рэспубліцы Беларусь». У 1992 г. урачэбна-працоўныя экспертныя камісіі былі ператвораныя ў медыка-рэабілітацыйныя экспертныя камісіі і перададзеныя з вядзення Міністэрства сацыяльнага забеспячэння ў вядзенне Міністэрства аховы здароўя, тады ж змянілася і ведамасная прыналежнасць БНДІЭПІН.

1 лютага 1992 г. БНДІЭПІН перайменаваны ў «Беларускі навукова-даследчы інстытут экспертызы працаздольнасці і арганізацыі працы інвалідаў» Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь. У адпаведнасці з новымі метамі і задачамі была праведзена рэструктурызацыя клінікі і навуковага сектара інстытута. У гэтыя гады пры ўдзеле супрацоўнікаў БНДІЭПІН была створана структурна-функцыянальная схема службы рэабілітацыі і пачата фарміраванне адзінай сістэмы медыцынскай рэабілітацыі ў рэспубліцы. Важнымі напрамкамі дзейнасці сталі распрацоўка сістэмы рэабілітацыі хворых неўралагічнага профілю з вінікамі мазгавога інсульту, чэрапна-мазгавых траўм; стварэнне тэхналогіі медыка-прафесійнай рэабілітацыі пры асноўнай інвалідызіруючай паталогіі; стварэнне службы прафесійнага кансультавання і прафесійнай адаптацыі інвалідаў на шэрагу працоўных месцаў.

У дзевяностыя гады інстытут, як галаўная арганізацыя, забяспечваў правядзенне даследаванняў установамі рознай ведамаснай прыналежнасці ў рамках Рэспубліканскай навукова-тэхнічнай праграмы «Распрацаваць метады і тэхнічныя сродкі для медыцынскай і сацыяльна-працоўнай рэабілітацыі інвалідаў на 1991-1995 гг.», дзяржаўнай навукова-тэхнічнай праграмы «Рэабілітацыя» (1996-1997, 1998-2000 гг.).

З 26 студзеня 1999 г. і па цяперашні час установу ўзначальвае Смычок Васіль Барысавіч, заслужаны дзеяч навукі, доктар медыцынскіх навук, прафесар, чалавек, які ўдала спалучае навукова-педагагічную і навукова-даследчую дзейнасць. За поспехі ў развіцці аховы здароўя, падрыхтоўку высокакваліфікаваных спецыялістаў у 2000 г. узнагароджаны знакам «Выдатнік аховы здароўя Рэспублікі Беларусь». Неаднаразова ўзнагароджваўся Ганаровымі граматамі Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь. За вялікі ўклад у развіццё сістэмы медыцынскай экспертызы і рэабілітацыі, распрацоўку сучасных высокаэфектыўных рэабілітацыйных тэхналогій Смычок В. Б. у 2010 г. узнагароджаны медалём «За працоўныя заслугі».

29 жніўня 2000 г. БНДІЭПІН быў перайменаваны ў дзяржаўную ўстанову «Навукова-даследчы інстытут медыка-сацыяльнай экспертызы і рэабілітацыі» (далей – НДІ медыка-сацыяльнай экспертызы і рэабілітацыі).

Новае тысячагоддзе адзначылася развіццём медыцынскай рэабілітацыі, стварэннем высокатэхналагічных метадаў лячэння многіх назалагічных форм асноўнай інвалідызіруючай паталогіі, удасканаленнем аднаўленчай і рэканструктыўнай хірургіі. Гэта патрабавала навукова-метадычнага забеспячэння ранняй медыцынскай рэабілітацыі, у тым ліку пасля правядзення высокатэхналагічных хірургічных умяшанняў, а таксама пасля выкарыстання новых метадаў кансерватыўнага лячэння. Ва ўдасканаленні мелі патрэбу і праграмы рэабілітацыі, патрабаваліся пратаколы реабілітацыі на розных этапах аказання рэабілітацыйнай дапамогі для розных тэхналагічных узроўняў аховы здароўя.

У перыяд першага дзесяцігоддзя новага стагоддзя інстытут у якасці галаўной арганізацыі прымаў удзел у выкананні галіновых навукова-тэхнічных праграм «Медыцынская рэабілітацыя» (2001-2003 гг.), «Рэабілітацыйныя тэхналогіі» (2004-2006 гг.) і «Медыцынская рэабілітацыя і экспертыза» (2007-2009 гг.)

Праз 8 гадоў 13 жніўня 2008 г. НДІ медыка-сацыяльнай экспертызы і рэабілітацыі было рэфармавана ў дзяржаўную ўстанову «Навукова-даследчы інстытут медыцынскай экспертызы і рэабілітацыі».

Сваю сапраўдную назву Цэнтр атрымаў у чэрвені 2010 г. згодна з загадам Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 31 мая 2010 г. №576, у адпаведнасці з якім дзяржаўная ўстанова «Навукова-даследчы інстытут медыцынскай экспертызы і рэабілітацыі» перайменавана ў дзяржаўную ўстанову «Рэспубліканскі навукова-практычны цэнтр медыцынскай экспертызы і рэабілітацыі» (далей – РНПЦ медыцынскай экспертызы і рэабілітацыі, Цэнтр) і рэарганізавана шляхам далучэння да яго дзяржаўнай установы «Рэспубліканская бальніца медыцынскай рэабілітацыі «Гарадзішча»».

У цяперашні час РНПЦ медыцынскай экспертызы і рэабілітацыі, з'яўляючыся галаўной арганізацыяй-выканаўцам дзяржаўных і галіновых навукова-тэхнічных праграм, валодае дастатковай клінічнай базай для выканання навуковых даследаванняў – два стацыянарныя рэабілітацыйныя аддзяленні і кансультатыўна-паліклінічнае аддзяленне. Акрамя таго, у правядзенні навуковых даследаванняў, якія арыентаваны, у першую чаргу, на рашэнне актуальных задач практычнай аховы здароўя ў галіне медыцынскіх экспертыз, медыцынскай рэабілітацыі і павышэння іх якасці, актыўны ўдзел прымаюць супрацоўнікі профільных устаноў, што дазваляе рэалізаваць даследаванні ў кароткія тэрміны, атрымліваць дакладныя вынікі і эканоміць рэсурсы.